Cầm quyền - nhìn lại quá khứ

Ngày 02-9-1945, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được thành lập. Đó cũng là dấu mốc rất lớn chấm dứt thời kỳ 15 năm hoạt động bí mật của Đảng Cộng sản Việt Nam, để rồi kể từ đây chính thức bước lên vũ đài chính trị mới với tư cách là đảng chính trị cầm quyền.

Quyền mà Đảng có được là từ sự ủy thác đầy tin tưởng của nhân dân và toàn dân tộc, trao cho Đảng trách nhiệm đưa đất nước phát triển trên con đường độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Đảng thực hiện sứ mệnh cao cả của mình là phục vụ cho sự phục hưng dân tộc, chứ không vì mục đích tự thân. Sự cầm quyền đó của Đảng là hoàn toàn chính đáng, là kết quả thực tế hiển nhiên khắc đúc từ bao hy sinh xương máu của những người cộng sản và toàn thể nhân dân Việt Nam yêu nước, chứ không phải cứ tự nhận mà được. 75 năm cầm quyền đã qua (1945 - 2020), Đảng ta đã luôn luôn tự đổi mới, làm tròn hai nhiệm vụ cơ bản nhất mà nhân dân, dân tộc giao phó:

Một là, Đảng đã lãnh đạo thành công sự nghiệp chống giặc ngoại xâm, giải phóng và bảo vệ đất nước. Đảng đã lãnh đạo cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ xâm lược thắng lợi, thống nhất đất nước; chiến đấu bảo vệ biên giới Tổ quốc, đồng thời giúp nhân dân Cam-pu-chia thoát khỏi họa diệt chủng và bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.

Hai là, Đảng ta đã đạt được những thành tựu to lớn có tính chất lịch sử trong việc lãnh đạo nhân dân xây dựng xã hội mới. Đất nước đã vượt qua khủng hoảng kinh tế - xã hội, tiến hành đổi mới vì mục tiêu của chủ nghĩa xã hội, mở cửa, chủ động, tích cực hội nhập quốc tế trong một thế giới toàn cầu hóa và có những đóng góp thực sự tích cực vào sự phát triển chung của thế giới vì hòa bình, hữu nghị, hợp tác, tiến bộ xã hội. Những thành tựu to lớn qua gần 35 năm đất nước đổi mới có được là do bắt nguồn từ phẩm chất và năng lực cầm quyền của Đảng và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc. Nhân dân đã tin Đảng với niềm tin vào một chân lý rằng, nếu không có sự lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt của Đảng thì không có được cơ đồ của đất nước như hôm nay. Niềm tin đó đã được kiểm nghiệm qua thực tế không ít cam go, chông gai, đầy lực cản ở cả trong và ngoài nước. Niềm tin đó là vàng. Và vàng đó đã được thử lửa.

Cầm quyền và tự đổi mới - nhìn ở tương lai

Sự cầm quyền của Đảng sẽ bị triệt tiêu nếu từ đó trở đi, Đảng bị biến chất, tiêu cực, hủ bại (“hủ bại” là theo lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh). Do đó, sự cầm quyền của Đảng phải đặt trong điều kiện tiên quyết và nó được coi như một hằng số: Đảng phải luôn trong sạch, vững mạnh, luôn nâng cao phẩm chất và năng lực cầm quyền, xứng đáng là đội tiên phong của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và toàn dân tộc, người đại diện trung thành cho lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và toàn dân tộc theo đúng quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh và của Đảng đã ghi trong Điều lệ Đảng các khóa gần đây. Đảng phải trở thành lương tâm, danh dự của dân tộc và Đảng phải là Đảng của đạo đức, văn minh.

Sự lớn mạnh của Đảng gắn với quá trình Đảng luôn luôn tự đổi mới bản thân mình. Điều này đã được thể hiện trong gần 35 năm đất nước đổi mới. Trong tầm nhìn đến năm 2030 (kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng) và năm 2045 (kỷ niệm 100 năm thành lập Nước), Đảng phải tiếp tục tự đổi mới mạnh mẽ hơn nữa để tiếp tục giữ vững và tăng cường vai trò cầm quyền. Vậy là, sự cầm quyền của Đảng, từ việc Đảng biến cái có thể thành hiện thực, trở thành điều tất yếu cũng như việc Đảng phải thường xuyên tự đổi mới bản thân mình để luôn trong sạch, vững mạnh, cũng là một tất yếu – cả hai đều tất yếu như nhau.

Trong tầm nhìn mấy chục năm tới, tình hình quốc tế khó dự báo với sự đan xen vừa hợp tác, vừa đấu tranh giữa các nước. Thế giới sẽ bước sâu và nhanh hơn vào quá trình toàn cầu hóa với sự phát triển mạnh của kinh tế tri thức và kinh tế số trong cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư. Thời cơ và nguy cơ đối với sự phát triển của đất nước ta đan xen và có thể chuyển hóa lẫn nhau: trong thời cơ có nguy cơ và trong nguy cơ có thời cơ. Thời - thế - lực của đất nước càng tác động biện chứng hơn trong sự vận hành của thế giới đa cực. Trong bối cảnh đó, việc xây dựng Đảng ngang tầm yêu cầu nhiệm vụ của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, luôn xứng đáng với vai trò của đảng cầm quyền là nhiệm vụ then chốt.

Theo đó, trước hết, Đảng phải đề ra được đường lối phát triển đất nước đúng đắn. Nói đến hoạch định đường lối phát triển đất nước thực chất là nói đến xây dựng Đảng về mặt chính trị, là sự kết tinh cả bản lĩnh chính trị và tầm trí tuệ của Đảng. Đường lối này phải dựa chắc trên những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Trung thành, trung thành hơn nữa; sáng tạo, sáng tạo hơn nữa phải trở thành phương châm trong tư duy và hành động của toàn Đảng. Trung thành với những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nhưng không sa vào giáo điều, không biến những lý luận, tư tưởng đó thành công thức xơ cứng. Cách mạng là sáng tạo, chân lý là cụ thể, cần ứng vào từng lúc, từng nơi để vận dụng cho phù hợp, là “một cuộc chiến đấu chống lại những gì đã cũ kỹ, hư hỏng, để tạo ra những cái mới mẻ, tốt tươi”¹. Trong giai đoạn tới, đòi hỏi Đảng phải chủ động về lý luận, làm rõ những vấn đề lý luận để chỉ đạo thực tiễn; đồng thời, phải đi từ thực tiễn tổng kết, đúc rút thành những vấn đề lý luận, bảo đảm luôn có đường lối đúng, có khả năng thực thi, sát và đúng theo yêu cầu của thực tế đặt ra. Đường lối đó là ý chí của Đảng cũng đồng thời là ý chí của nhân dân và dân tộc, do đó phải được thể chế hóa bằng Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước, bằng việc đề ra các chính sách quốc gia thật sự phù hợp và bằng những quy định đúng đắn của các tổ chức khác trong hệ thống chính trị.

Hai là, Đảng phải được tăng cường năng lực tổ chức thực tiễn, tức là phải chỉ đạo thực hiện thắng lợi cương lĩnh, nghị quyết của Đảng. Ở đây, đòi hỏi Đảng phải có năng lực chỉ đạo thực tiễn và có đội ngũ cán bộ, đảng viên năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm trước Đảng, trước nhân dân. Thực tế những năm qua, trong Đảng có nhiều biểu hiện của bốn trạng thái: nói mà không làm; nói nhiều làm ít; nói hay làm dở; nói một đằng làm một nẻo. Do vậy, cần đặc biệt chú ý nói đi đôi với làm. Tự đổi mới bản thân mình có một yêu cầu là hãy biến những tư duy đổi mới thành kết quả thực tiễn.

Ba là, Đảng phải chú trọng hơn nữa việc xây dựng bản thân mình. Đổi mới phải được bắt đầu từ bản thân Đảng. Định đề này phải được coi là điều kiện tiên quyết cho sự nghiệp cách mạng nói chung và sự cầm quyền của Đảng nói riêng. Điều đó đúng cả về mặt lý luận và thực tiễn vì chất lượng của Đảng có tính quyết định đến sự thành - bại của sự nghiệp cách mạng Việt Nam. Có nhiều vấn đề cần chú ý đặc biệt trong vấn đề Đảng tự đổi mới ở giai đoạn cách mạng hiện nay, nhưng trong phạm vi bài viết này, xin nêu lên ba vấn đề:

Coi trọng hơn nữa mối quan hệ máu thịt giữa Đảng và dân. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, Đảng ta là Đảng con nòi vì xuất thân từ giai cấp lao động; Đảng từ trong xã hội mà ra; dân lập nên Đảng. Do vậy, giữa Đảng và dân có mối quan hệ máu thịt với nhau. Gần dân, hiểu dân, vì dân, đó là yêu cầu đặt ra đối với Đảng Cộng sản Việt Nam cầm quyền. Sự “cầm quyền” của Đảng phải đ­ược nhận thức và phải đư­ợc thực thi là cái quyền mà Đảng cầm là quyền từ dân giao cho, ủy thác cho Đảng.

Chú trọng hơn nữa trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng về đạo đức. Trong khi coi xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt thì cái lõi của nhiệm vụ này là xây dựng Đảng về đạo đức. Đảng muốn làm tròn vai trò lãnh đạo toàn xã hội; không bị thoái hóa, biến chất; muốn ngăn chặn, đẩy lùi, khắc phục tình trạng một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; muốn ngăn chặn và đẩy lùi được “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ,… thì không có cách nào khác là phải thật sự coi trọng nhiệm vụ xây dựng đạo đức trong Đảng. Đội ngũ đảng viên phải trung với Đảng, với nước, hiếu với dân; đặt quyền lợi của Tổ quốc lên trên hết và tr­ước hết; đảng viên phải thực sự: cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Tự bản thân Đảng và mỗi đảng viên phải làm chủ bản thân mình. Đây chính là xử lý hành vi tự mình đối với bản thân mình – là mối quan hệ khó xử lý nhất trong ba mối quan hệ cơ bản, nhất về sự ứng xử hằng ngày của con người (đối với người; đối với việc; đối với mình). Trong bối cảnh hiện nay, càng phải chú ý những điểm sau đây: sống, làm việc theo cương lĩnh, điều lệ, nghị quyết của Đảng, Hiến pháp và pháp luật của Nhà nước; tạo ra một cách thư­­ờng xuyên tinh thần đề cao cái đẹp, cái tốt; lên án cái xấu, cái ác; khuyến khích mọi ngư­­ời làm việc thiện; kết hợp chặt chẽ hơn nữa giữa gia đình, nhà trư­ờng, xã hội trong việc xây dựng môi trường đạo đức mới; giải quyết phát triển đồng bộ tất cả các mặt chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, làm cho đất n­ước tiến nhanh và bền vững.

Xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên trong sạch, vững mạnh. Trong nguy cơ vai trò cầm quyền của Đảng bị suy giảm thì yếu tố bên trong - tức là từ bản thân Đảng - là nguy hiểm nhất. Nếu từ phía bên trong Đảng mạnh, thì mọi sự chống phá bên ngoài không thể nào làm cho Đảng suy yếu và mất vai trò cầm quyền. Ngược lại, nếu bên trong suy yếu thì những tiêu cực trong Đảng rất dễ biến thành nguy cơ “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Do đó, cần đặc biệt coi trọng công tác cán bộ, tiếp tục đổi mới hơn nữa công tác cán bộ, vì đó là nhân tố có ý nghĩa quyết định đến thành - bại của sự nghiệp cách mạng. Những biểu hiện rõ nét về sự gia tăng cả về mức độ, phạm vi suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, kể cả trong một số cán bộ cao cấp, là điều đáng lo ngại,… làm cho nhiều chủ trương, chính sách, quyết sách của Đảng không phù hợp với thực tế. Điều này đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh sớm chỉ rõ và coi là thứ “giặc nội xâm” cần phải dùng phương pháp giết giặc, tiêu diệt giặc. Sự cầm quyền của Đảng đang đứng trước nhiều thử thách, nhưng thử thách lớn nhất lại nằm ở chính bên trong bản thân Đảng và bên trong mỗi đảng viên. Do đó, tự đổi mới Đảng trở thành một nguyên tắc cho sức sống trường tồn của Đảng cầm quyền.

Làm được như thế cũng tức là Đảng đã thực thi thành công tự đổi mới, tự chỉnh đốn để xứng đáng là Đảng cầm quyền. Điều này thật có ý nghĩa to lớn trong dịp Đảng tròn 90 tuổi.

GS, TS. MẠCH QUANG THẮNG
_________________

1 - Hồ Chí Minh – Toàn tập, Tập 15, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 617.